Z pojęciem zasiedzenia najczęściej spotykamy się w kontekście nieruchomości. Według prawa zasiedzenie to jeden ze sposobów, w jaki można nabyć prawo własności do rzeczonej nieruchomości. Istnieją dwie przesłanki, których spełnienie jest wymagane, by można było mówić o zasiedzeniu.

Najistotniejszą przesłanką jest upływ czasu. Prawodawstwo wskazuje, iż o zasiedzeniu można mówić w momencie, gdy osoba nie będąca właścicielem nieruchomości, ma ją w samoistnym posiadaniu przez nieprzerwalny okres 20 lat. Wyjątkiem od tej reguły jest tzw. zła wiara. Jeśli osoba posiadająca daną nieruchomość kieruje się złą wiarą, wówczas zasiedlenie następuje po 30 latach. Sądownictwo nie pozostawia wątpliwości czym jest zła i dobra wiara. Dobra wiara musi charakteryzować się usprawiedliwionym przekonaniem posiadacza o tym, iż to właśnie jemu przysługuje prawo własności. Sąd Najwyższy wskazuje, że dobra wiara nie dotyczy posiadaczy samoistnych, którzy nie zawarli umowy w formie aktu notarialnego, która to umowa przekazywałaby mu prawo własności.

Druga przesłanka dotyczy samoistności posiadania. Polski Kodeks Cywilny w art. 336 precyzuje zachowanie charakteryzujące samoistnego posiadacza. Posiadacz samoistny rozporządza rzeczą jak właściciel. O fakcie takiego rozporządzania muszą świadczyć obiektywne okoliczności faktyczne, które wskazują na to, że posiadacz samoistny ma przekonanie o swoich prawach własności. Prościej rzecz ujmując chodzi o wykonywanie czynności takich jak np. zapłata podatku, dokonanie zameldowania, uprawa roli. Posiadanie samoistne powiązane jest ściśle z wyżej wspomnianym czasem posiadania, który musi wynosić minimum 20 lub 30 lat i być jednocześnie posiadaniem ciągłym.

Pamiętać należy, że zasiedzenie nie dotyczy tylko i wyłącznie praw własności. Poprzez zasiedzenie można nabyć także inne prawa rzeczowe, m.in. udział we współwłasności, służebności gruntowe, użytkowanie wieczyste.

Zasiedzenie może dotyczyć zarówno nieruchomości gruntowych, jak i budynkowych. Prawo wyklucza jednak możliwość zasiedzenia części nieruchomości lokalowej (np. jednego pokoju czy łazienki).

Jeśli obie przesłanki, upływ czasu oraz samoistne, ciągłe posiadanie, zostaną spełnione, zasiedlenie należy uregulować prawnie. Osoba, która nabyła którekolwiek z wymienionych praw rzeczowym musi zwrócić się z wnioskiem do sądu, o potwierdzenie faktu zasiedzenia. To właśnie orzeczenie sądowe jest niezbędne do dokonania odpowiednich wpisów w księgach wieczystych. Z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia może się zwrócić do sądu każda osoba zainteresowana. We wniosku należy wskazać innych zainteresowanych, których zasiedlenie może dotyczyć. Jeśli wnioskodawca nie wskaże takich osób, sąd poprzez ogłoszenie wzywa potencjalnych zainteresowanych do ustosunkowania się wobec złożonego wniosku. Jeśli na wezwanie nikt nie odpowie i nie wykaże swojej własności, sąd może wydać orzeczenie o zasiedleniu, o ile zostało ono udowodnione.

Do wniosku o stwierdzenie zasiedzenia koniecznie trzeba dołączyć:

• odpis z księgi wieczystej lub zaświadczenie o stanie prawnym nieruchomości
• mapę nieruchomości sporządzoną na potrzeby księgi wieczystej
• wyciąg z ewidencji gruntów.

W uzasadnieniu wnioskodawca powinien wskazać na zaistnienie odpowiednich przesłanek – upływu czasu i samoistości posiadania, a także opisać wszelkie okoliczności, które świadczyć będą o zaistnieniu tychże przesłanek – powołać świadków, dołączyć dokumenty.

Opłata stała za wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości wynosi 2 000 zł.